Er zijn betere cijfers nodig, en snel mogelijk

Al ruim 30 jaar is het Periodiek Arbeidsgezondheidskundig Onderzoek (PAGO) arbowettelijk verplicht. Toename van verzuim en arbeidsongeschiktheid versterkt de roep om preventie. Het PAGO is een middel daartoe. De NVAB, beroepsvereniging van bedrijfsartsen, herzag voorjaar 2025 de leidraad over PAGO, mede vanwege haar nieuwe koers om meer aan preventie te doen. PAGO-uitkomsten bieden volgens de NVAB ook weer input voor de arbobeleidscyclus: willen, weten, wegen, werken en waken. Wat is de stand van zaken wat betreft uitvoering van PAGO’s?

Werkgevers weten het vaak niet
Kunnen medewerkers periodiek deelnemen aan een arbeidsgezondheidskundig onderzoek door een arbodienst of bedrijfsarts? Dat is een van de vragen in de Werkgeversenquête Arbeid. Die wordt elke paar jaar afgenomen bij zo’n 5000 werkgevers. De laatste publicatie is van 2024.
Een op de drie werkgevers wist toen geen antwoord op de vraag. Bijna een op de drie biedt het wel aan. De werkgevers die het doen zijn er (heel) tevreden over, vooral in de non-profit sector. Die staat voor ongeveer de helft van de werkgelegenheid in ons land.

Werknemers kregen vaak geen aanbod
Zo’n 60.000 werknemers doen mee aan de (vrijwel jaarlijkse) Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA). Uit de laatste editie blijkt: ongeveer een op de tien werknemers deed in de twaalf maanden vóór de enquêtering mee aan een preventief onderzoek via de werkgever. Bijna drie kwart van de werknemers kreeg kennelijk geen aanbod.

Arbeidsinspectie: gecontracteerde vaak niet gebruikt
Arbeidsinspecteurs bezoeken om de paar jaar een representatieve steekproef van bedrijven voor monotoring, voor vaststellen van arborisico’s en maatregelen. Voor de meest recente editie, over 2022-2023 werden bijna 1700 organisaties bezocht. De dienst constateerde een toename van contractering van PAGO's, maar het gebruik ervan is veel minder.

KoM-kanttekeningen: betere cijfers nodig en snel mogelijk

• De beschikbare cijfers zijn niet goed te duiden. Als we redeneren vanuit de vuistregel dat een PAGO eens per vier jaar wordt aangeboden, is het heel logisch dat in één jaar een kwart van de werknemers een aanbod krijgt; de enquête onder werknemers geeft aan dat 29% een aanbod kreeg in de twaalf maanden: volledige dekking in vier jaar. Zo is met de twee andere bronnen ook een goed resultaat te beredeneren. Dezelfde redenering is mogelijk bij het lage cijfer PAGO-gebruik dat de Arbeidsinspectie meldt. Dat alles is toch niet echt bevredigend.
• Er moeten betere cijfers komen. De vraag naar stand van zaken van PAGO-uitvoering is niet goed te beantwoorden.
• Er is een quick win mogelijk wat betreft de cijfers. De Arbeidsinspectie publiceert cijfers over de RI&E. Bijna twee derde van de werkgevers voldoet aan die plicht, vooral in het grootbedrijf. Dat heet ongunstig, maar: doorbereking geeft aan dat bijna negen op de tien werknemers in ons land werken bij een werkgever met een RI&E. De Arbeidsinspectie zou de overeenkomstige berekening kunnen maken voor het PAGO.