Werkgevers aan zet
Bedrijfsartsen besteden ongeveer tien procent van hun tijd aan preventie. Dat blijkt uit een door het ministerie van SZW gefinancierde studie. Vier auteurs, onder wie hoogleraren Schaafsma en Proper, tekenen voor de publicatie in het Amerikaanse Journal of Occupational and Environmental Medicine (JOEM).

Resultaten in het kort
Het viertal deed een zogeheten cross-sectioneel onderzoek. Ze verkregen vragenlijstgegevens van 227 bedrijfsartsen, over onder meer hun houding en zelfeffectiviteit (‘self-efficacy’) wat betreft preventieve taken, en steun van derden.

De illustratie bevat de kern van de resultaten die de onderzoekers ook in hun abstract noemen. Hun conclusie is vervolgens: “Toekomstig onderzoek zou zich moeten richten op factoren die preventie beïnvloeden en de rol van verschillende belanghebbenden hierin.”

Eerder onderzoek
De onderzoekers voegen twee pagina’s literatuurverwijzingen bij. Daarin ontbreekt een enigszins vergelijkbaar onderzoek uit 2011. Dat kwam op een wat hoger percentage tijdsbesteding aan (enigszins anders gedefinieerde) preventie. Er bleken enige verschillen te bestaan tussen bedrijfsartsen werkzaam bij externe arbodiensten, interne arbodiensten en zelfstandige bedrijfsartsen. De laatsten bijvoorbeeld scoorden gunstiger op tevredenheid in hun werk. Ook speelde de bedrijfsgrootte van de klanten-werkgevers een rol; in kleinere bedrijven is er minder animo voor zoiets als leefstijlverbetering.

In het recente onderzoek, in JOEM, werden dergelijke factoren ook bezien. Er bleken geen verschillen qua tijd besteed aan preventie tussen wel en niet zelfstandige bedrijfsartsen en tussen mkb en grootbedrijf; zo meldt de corresponderende auteur desgevraagd per mail.

Ongenuanceerde discussie ligt op de loer
Is tien procent tijd voor preventie te weinig? Deze vraag zal ongetwijfeld opkomen. Het antwoord in de publieke en politieke opinie ligt voor de hand: het is veel te weinig. Er valt te vrezen voor een ongenuanceerde welles – nietes discussie, met de beroepsgroep bedrijfsartsen in het verdomhoekje.

Aanbevelingen voor beleid en verder onderzoek: werkgevers aan zet
De auteurs hebben aanbevelingen die de opkomende discussie fors kunnen nuanceren.

• De vier wijzen op het bestaan van bewezen effectieve trainingen die bedrijfsartsen helpen hun beroepsrichtlijnen te implementeren. Zelf hebben ze een program ontwikkeld om bedrijfsartsen juist in hun preventieve rol te versterken.
• Ook schrijven ze: “Toekomstige studies zouden zich specifiek moeten richten op de rol van werkgevers en hun houding en verwachtingen ten aanzien van preventie”. Immers, preventie vereist een langetermijnperspectief, terwijl de effecten en financiële voordelen van preventie lastig te kwantificeren zijn. De vier bevelen aan: “.. te investeren in educatieve activiteiten over de voordelen van preventie voor zowel werkgevers als werknemers.”

KoMmentaar
Dat preventie een meer centrale positie in het werk van Arbodeskundigen zou moeten krijgen wordt door alle betrokken partijen onderschreven. Het is ook een centraal element in Arbovisie 2040. De NVAB heeft preventie als een van haar vier kernthema’s opgenomen. Preventie is ook op de BG-dagen een centraal thema. Toch lijkt er, ondanks dit alles, weinig te veranderen. Dit artikel geeft hiervoor een aantal mogelijke verklaringen. Tijdens de BG-dagen 2025 hebben de leden de NVAB opgeroepen meer regie te nemen. Zou het niet een idee zijn als de NVAB overweegt als eis voor herregistratie dat een bedrijfsarts minimaal, bijvoorbeeld 20 % van de werktijd, aantoonbaar aan preventie heeft besteed. Door deze eis te stellen ‘moet’ de bedrijfsarts werk gaan maken van preventie. Dan neemt de NVAB het initiatief om uit deze jarenlange impasse te stappen. Natuurlijk valt hier van alles tegen in te brengen, maar als we met z’n allen het belangrijk vinden dat (ook) de bedrijfsarts meer aan preventie gaat doen, dan moet er iets anders gedaan worden dan we altijd al deden.